00:00:00 IGIHE NETWORK KN KINYARWANDA EN ENGLISH FR FRANCAIS

2025: Umwaka w’amatora y’abakuru b’ibihugu henshi muri Afurika

Yanditswe na Léonidas Muhire
Kuya 22 March 2025 saa 06:55
Yasuwe :

Umwaka wa 2025 witezwemo gusiga impinduka mu bya politiki ku mugabane wa Afurika kuko abaturage bo mu bihugu bitandukanye bazatora abayobozi babo n’abagize Inteko zishinga Amategeko.

Mu kerere ka Afurika y’Iburasirazuba (EAC), Tanzania iteganya amatora y’Umukuru w’Igihugu tariki ya 28 Ukwakira 2025.

Ni amatora aziyamamazamo Samia Suluhu Hassan usanzwe ari Perezida kuva mu 2021, ubwo yasimburaga Dr. John Pombe Magufuli witabye Imana.

Perezida Samia uzahagararira ishyaka rye Chama Cha Mapinduzi (CCM) azahatana n’umukandida utaremezwa w’ishyaka CHADEMA. Aya mashyaka ni na yo yahatanye mu matora yabaye mu 2020.

Muri Cameroun, amatora y’Umukuru w’Igihugu ateganyijwe tariki ya 5 Ukwakira 2025. Perezida Paul Biya w’imyaka 91 y’amavuko aherutse guca amarenga ko azongera guhatana, ahagarariye ishyaka RDPC.

Perezida Biya ushaka kuyobora manda ya munani, ayobora Cameroun kuva mu 1982 ndetse kugeza ubu ni we Mukuru w’Igihugu muri Afurika umaze igihe kirekire ku butegetsi.

Ntiharemezwa abazahatana mu matora ya Cameroun gusa byitezwe ko Joshua Osih w’ishyaka SDF ndetse na Maurice Kamto w’ishyaka MRC bashobora guhatana na Perezida Biya.

Mu Ukwakira, muri Côte d’Ivoire hateganyijwe amatora y’Umukuru w’Igihugu. Perezida Alassane Ouattara uyobora iki gihugu kuva mu 2011 ntaremeza niba azongera guhatana.

Abamaze kwemeza ko bazahatana muri ayo matora ni Laurent Gbagbo wayoboye Côte d’Ivoire kuva mu 2000 kugeza mu 2011, Pascal Affi N’Guessan wohoze ari Ministiri w’Intebe ndetse na Jean-Louis Billon usanzwe ari Minisitiri w’Ubucuruzi.

Tariki ya 16 Nzeri, muri Malawi hazaba amatora y’Umukuru w’Igihugu azahatanamo Perezida Lazarus Chakwera uzahagararira ishyaka MCP ndetse na Peter Mutharika wayoboye iki gihugu imyaka itandatu.

Perezida Chakwera ashaka kuyobora manda ya kabiri, nyuma y’iya mbere yatorewe mu 2020, nyuma y’isubikwa ry’amatora mu 2019 yari yateje impaka.

Abo mu birwa bya Seychelles bateganya gutora Umukuru w’Igihugu tariki ya 27 Nzeri. Perezida Wavel Ramkalawan uri ku butegetsi kuva mu 2020, yatangaje ko azahatanira manda ya kabiri, ahagarariye ishyaka LDS.

Mu bazahatana na Perezida Wavel muri aya matora harimo Patrick Herminie w’ishyaka US. Bihwihwiswa ko Danny Faure wayoboye iki gihugu kuva mu 2016 kugeza mu 2020, na we aziyamamaza nubwo atarabyemeza.

Mu Ukwakira, muri Repubulika ya Centrafrique hateganyijwe amatora. Byitezwe ko Perezida Faustin-Archange Touadéra uyobora iki gihugu kuva mu 2016 azongera kwiyamamaza, ahagarariye ishyaka URCA.

Perezida Touadéra aziyamamariza manda ya gatatu nyuma y’aho Itegeko Nshinga rya Centrafrique rivuguruwe, rikemerera Umukuru w’Igihugu kuyobora manda zirenga ebyiri mu gihe abaturage baba bakimufitiye icyizere.

Nubwo umunyapolitiki Anicet-Georges Dologuélé na Martin Ziguélé babaye ba Minisitiri b’Intebe b’iki gihugu bataremeza niba bazahatanira aya matora, bivugwa ko na bo bashobora kwiyamamaza.

Uretse ibihugu bizabamo y’abakuru b’ibihugu, hari n’ibindi bizabamo ay’abagize Inteko zishinga amategeko n’abayobozi mu nzego z’ibanze nk’u Burundi, Misiri, Ibirwa bya Comore, Namibia, Tunisia na Guinée Equatoriale.

Muri Tanzania bazatora Umukuru w’Igihugu mu Ukwakira
Uyu mwaka ushobora gusiga Biya atorewe kuyobora manda ya munani cyangwa Cameroun ikabona Perezida mushya
Perezida Touadéra wa Centrafrique azongera kwiyamamaza nyuma y'aho Itegeko Nshinga rivuguruwe
Abarundi bazatora abagize Inteko Ishinga Amategeko n'abayobozi mu nzego z'ibanze

Kwamamaza

Kwamamaza

Kwamamaza

TANGA IGITEKEREZO

AMATEGEKO AGENGA IYANDIKA RY'IGITEKEREZO CYAWE
Kwamamaza

Special pages
. . . . . .